NL | FR
De rekening klopt niet meer (edito)
Tien jaar geleden bevond de Brusselse kantorenmarkt zich in een vergelijkbare situatie als vandaag. Ook toen aarzelden ontwikkelaars om nog langer projecten op risico te beginnen en spoorden de makelaars de markt voor meer kantoren aan, al mag dat geen verrassing heten, want nieuwbouw houdt de markt in beweging en komt de mandaten ten goede. In 2014 had een hele generatie kantoorontwikkelaars geen zin meer in het nemen van risico’s voor enkele honderden euro’s winst per vierkante meter, en zochten ze andere oorden en niches op. Maar toen nam de situatie een andere wending: geld lenen werd bijna gratis en de exit-yields zakten naar ongekende niveaus. Een gouden tijdperk brak aan en er manifesteerde zich wel degelijk een nieuwe generatie ontwikkelaars op de Brusselse kantorenmarkt, die zich niet alleen profileren als kantoorontwikkelaars, maar van vele markten thuis zijn. Denk aan Alides, Baltisse, Eaglestone, Cores Development, Downtown, Ghelamco, Immogra, ION, Kolmont, Urbicoon en Whitewood, om er maar enkele te noemen. Ook enkele gevestigde waarden maakten een comeback, zoals Atenor, AGRE, Banimmo, Besix Red, BPI, Burco, Codic, Immobel, IRET, Nextensa en Royal Properties.
Het grote verschil met tien jaar geleden is dat we nu nog altijd uitkijken op een langdurige vastgoedcrisis. Het Proximusdossier geldt als hét voorbeeld bij uitstek ter illustratie van de huidige malaise. De hele markt tast in het duister wat betreft de mogelijke exit-yields en de stijging van de bouwkosten zet de marges flink onder druk. Ook de banken staan niet te popelen om projecten op risico te financieren. Kandidaat-huurders willen daarentegen pas tekenen als ze de nieuwe werkplek kunnen aanschouwen. Gelukkig zorgt de algemene stijging van de huurprijzen ervoor dat de motor toch nog enigszins blijft draaien.
Bovendien moeten de kantoren van de huidige generatie gecombineerd worden met woningen, om nog maar te zwijgen van rooftops, daktuinen, high-end vergaderruimtes, koffiebars en restaurants. Dat heeft allemaal een kostprijs. Geen probleem in tijden van gratis geld, maar nu ligt dat anders. Net als tien jaar geleden zijn het wellicht toch de durvers die aan het langste eind zullen trekken. Misschien breekt er ook nu een tijdperk aan met een nieuwe generatie ontwikkelaars.
Martijn Reviers
Hoofdredacteur